IWACU MU CYARO…… IGISIBO CY’ABAGATOLIKA IWACU MU CYARO

Jean Claude Nkubito

Nabaye nk’usubika Iwacu mu cyaro kuko hari igihe haje ibintu byinshi biturangaza by’abategetsi bafungwa n’abafungurwa ndetse n’abo mu myidagaduro wabonaga byihariye imbuga nkoranyambaga. Ngarutse na none mu gihe kidasanzwe mu cyaro cy’iwacu, mu gisibo cy’abagatolika. Murabizi nababwiye ko aha tuzajya tuganira ubuzima bw’icyaro duhereye ku byaburangaga. Uyu munsi rero reka turebere hamwe uko abaturage babagaho mu gisibo.

Mbibutse na none ko ubukristu mu cyaro butari ukwemera mbere na mbere, ni intambwe mu mibereho ni n’uburyo bwo gusa n’abandi. Imigani yo mu cyaro yanabugarukagaho, bati “Uwikwije yumva misa nkuru” bakagira umwenda wa misa n’uwo kuvumbana, bakagira uwo gukorana n’uwo kurimbana kandi bakarimba mu bukwe no mu misa. Kugeza muri 1980 rero mu cyaro cy’iwacu i Nyakibingo kuboneka mu misa byaheshaga umuntu ishema kandi nyamara byasabaga imbaraga kuko wageraga ku kiliziya ukoresheje hagati y’isaha imwe n’abiri n’igice. Tugaruke rero ku gisibo.

“Igisibo” ni iminsi 40 abagatolika bamara bategereje ko pasika iba. Icyo gisibo kigatangirana n’umunsi bita “uwa gatatu w’ivu”, aho bazinduka padiri akabasiga ivu mu mpanga agira ati ibuka ko uri igitaka kandi uzasubira mu gitaka. Bagataha bishimye yewe ndetse ntibanihanagure uretse iyo banyagiwe bigasibangana!

Mu cyaro abagatolika bafataga igisibo nk’igihe kidasanzwe. Buri muntu wese w’umugatolika yabaga ategetswe gusaba penetensiya kandi nyamara mu busanzwe ntawabaga ashinzwe kubimwishyuza ku mugaragaro igihe atayisabye. Bavugaga ko basaba penetensiya yo kwitegura pasika kandi ugasanga basa n’abagenzuranaga. Yewe hari n’abo wabonaga bari hafi kuba banaregana ku bakuru b’inama ko uyu n’uyu atasabye penetensiya y’igisibo uretse ko nta gihano cyateganywaga ku muntu utayisabye. Mu kiliziya na ho iyo wahageraga wasangaga abapadiri babongereye, i Shangi aho mvuka ho hazaga abavuye i Nyamasheke na Nkanka, habaga n’ubwo haje abapadiri bera b’i Mwezi barimo uwitwa Arnould abaturage bitaga Runura. Kiliziya yabaga yuzuye kuva saa cyenda, kugeza ubwo iyo bwiraga padiri byamurengaga agahaguruka agasaba abakristu gusengera hamwe ubundi akabasabira umugisha bakababaririrwa muri rusange dore ko na we yabaga yananiwe.

Gusigwa ivu mu gisibo

Ku batazi penetensiya rero, ubwo ndabwira uru rubyiruko rwacu n’abasengera mu yandi madini/matorero, mu kiliziya y’abagatolika habamo imfuruka zirimo icyo nakwita urusika.Bakahita mu ntebe ya penetensiya. Urusika rukaba rukoze mu mbahu zisobekeranye nk’akayungiro kanyuramo amajwi hagati ya padiri n’uwirega. Padiri yabaga yicaye ku ntebe imbere y’urwo rusika, ku rundi ruhande rw’urusika hakababa agasego umukristu yapfukamagaho akavugira muri ka kayungirro na padiri arambitsemo ugutwi amwumva. Ubwo rero umukristu yarazaga yamara gupfukama padiri ati ku izina ry’Imana Data na Mwana na Roho mutagatifu, umukristu ati amina. Agakomeza ati Dawe unyikirize kuko nacumuye rwose, mperuka penetensiya igihe iki n’iki, ubundi ibyaha byanjye ni…. nakoze ibi na biriya ni ukoooo.

Padiri akamwumvaaa, yarangiza kuvuga ibye padiri iyo yabaga yakurikiye dore ko mu gisibo yabaga yumvise benshi yananiwe,akamwigisha, akamubwira ububi bw’icyaha akamubwira n’uko akwiye kwitwara ngo atabisubira. Yahitaga amuha n’umukoro ukitwa icyiru. Yashoboraga kuba amasengesho akwiye kuvuga se, cyangwa akamutuma nko kujya gusura abarwayi kwa muganga ariko ntababwire ko ari mu cyiru. Ibyo iyo byarangiraga uwicuza yavugaga isengesho ryo kwicuza ibyaha, Padiri akamusengera akamuha umugisha agataha. Uwo munsi uwicujije yatahaga atarora inyuma yewe ntace no ku kabari (iyo yabaga ari umugabo) ngo batamucumuza.Agataha iwe agafatanya n’ab’iwe kwitegura pasika. Abana bose mu rugo rw’abakristu bahatirwaga kujya gusaba penetensiya yo mu gisibo, akenshi ugasanga umunsi wo ku wa gatatu no ku wa gatandatu uharirwa abanyeshuri na bo bagakubita bakuzura. Urebye kudasaba penetensiya y’igisibo byafatwaga nk’icyaha dore ko mu mategeko ya kiliziya bategeka kuyisaba nibura rimwe mu mwaka.

Mu kuri ariko, Iyo penetensiya na misa byubakaga cyane ubuvandimwe mu baturanyi, dore ko kiliziya zabaga ziri kure ku buryo bagendaga ari bane cyangwa batanu bakanatahana bwije. Habaga ubwo batahanye ari abagabo bagaca mu rugo rw’umwe ufite akayoga yasukiwe n’inshuti cyangwa se kasagutse ku yo yahishije bakagasangira. Ikindi abo bantu babaga bafite n’umutima mwiza mu bandi ukabibona, bakaba ari aba legio ba Mariya basura abarwayi bagafasha abakene, bakabamo abahagarariye Caritas, bakabamo abakuru b’inama, mbese urebye imyitwarire ya gikristu yatumaga habaho kwigengesera.

Muri Centrale ya Nyakibingo ari yo navukiyemo nkayikuriramo hari hazwi umukecuru witwaga Yozefina Nyirabihinga i Nyamugari akaba umugore wa Bapficyobazi. Uwo mukecuru yakoraga imirimo ya santarali cyane y’ubwitange kandi ugasanga n’urugo rwe arukorera rugakomera. Hafi ye hakaba undi mugabo witwaga Dionizi Bikinga na we w’aho i Nyamugari, akaba yari yarapfakaye ariko akomeza kwitangira urugo rwe arera abana be ntiyanabashakiramo undi mugore. Akitangira imirimo y’ukwemera cyane kandi urugo rwe rukeza rugakungahara, mu gihe abatabijyagamo biberaga ku tubari wasangaga ibyabo bitameze neza.By’umwihariko uwo Bikinga we n’abana be bari baramukurikije kandi ukabona ari abagabo basa neza bahora bakeye, bakambara imyenda isa neza kandi bakaba n’intangarugero mu bo babana.

Igisibo cyo mu cyaro na none cyarangwaga n’ubwitange bw’aba legio ba Mariya wasangaga bahingira abatishoboye bakababa hafi,abakecuru b’incike bakabakuburira imbuga, ufite inzu yangiritse bakayimusakarira, bagasura abarwariye mu ngo kandi buri gihe abo basuye bagafatanya na bo kuvuga amasengesho.

Icyasetsaga cy’aba legio cyane ni uko iyo bajyaga muri ubwo butumwa bwo gusura bagasanga aho bagiye bahishije urwagwa batabusohozaga. Barabusubikaga bakavumba nk’abandi bakazagaruka. Mu mashuri na ho abarimu bakanguriraga abana kwicuza ibyaha no gusaba penetensiya mu gisibo, ubundi hakabaho inyigisho z’abazabatizwa dore ko babatizwaga ku wa gatandatu ubanziriza pasika uwo abagatolika bita uwa gatandatu mutagatifu.

Ikindi umuntu yabona cyari gisekeje ni uko ngo ku wa gatanu mu gisibo abakristu bataryaga inyama, mu gihe uretse no ku wa gatanu n’ubusanzwe bazibonaga nka rimwe ku bunani mu ishyirahamwe rya COOPTHE ( KOBUTE) Koperative y’icyayi. Kwigomwa mu gisibo rero wasangaga bidasaba byinshi kuko kwigomwa inyama udasanzwe unarya ntacyo byabaga bitwaye, nyamara kandi nk’aho iwacu ugasanga batigomwa isambaza kandi ziri mu byabatungaga bavanaga hepfo aho mu Kivu.

Ku bigira amasakaramentu ya batisimu no gukomezwa ho igisibo cyari kiruhije. Hejuru y’amasengesho aramba n’inyigisho ba Mwarimu Hemerini Gasarabwe na Laurenti Hategekimana babaga babahaga ku wa gatatu no ku wa gatandatu, mbere yo gutaha bakoraga n’inzira y’umusaraba . Iyo rero urubyiruko ntiruyikunde kuko uretse no gusubiramo ibintu bimwe n’amasengesho yayo babonaga ko aramba, ugasanga rwose babyinubira si bo barotaga pasika ibaye.

Hari inzenya nyinshi zaterwaga kuri penetensiya. Bavuga ko ngo abagore baroga (sinzi impamvu byiririrwaga abagore gusa) ngo bajyagayo ntibatobore ngo bavuge ko baroze abantu bagapfa. Ngo baravugaga ngo batabiye amabimba/amayogi/amarimba bakavuga umubare baca amarenga ko hari ibituro (imva) umubare runaka batumye bicukurwa. Kubera kubaho nta we uvuguruza undi izo mvugo zakwiraga mu bantu,habaka abakecuru bikomwa na bose ngo bararoga kandi mu by’ukuri ari ibihimbano, kugeza n’ubwo babwiraga abana kutugamayo imvura iguye ngo babushyira mu musatsi imvura ikaza kubumanurira mu kanwa. Inzangano mu kinyarwanda nyinshi zashingiraga ku bintu nk’ibyo bitagira ireme. Ukumva inkuru zirakwiriye ngo nyiranaka yafashwe abaga injangwe yo kurogesha abantu, bose bakabyemera, umuntu agahabwa akato kandi n’iyo abaga injangwe ntacyo yari gutwara abantu kuko byagaragaye ko zisigaye ziribwa.

N’ubwo rero hari byinshi byiza byarangaga imibanire yo mu cyaro, hari byinshi na none byanengwa kuko wasangaga bagira inzangano zishingiye ku mazimwe na munyangire bidafite ishingiro nk’ibyo byo gushinjanya amarozi.

Abemera Imana rero bakemera na Yezu Kristu wapfuye akazuka, mbifurije kugira igisibo cyiza cy’amasengesho, kwihana no gufasha abakene. Abazashobora gusaba penetensiya kandi ntimukabyibuze iruhura umutima

Jean Claude Nkubito

27 Gashyantare 2024